Huwelijksstelsel: nieuws voor ondernemers!

Een echtscheiding richt vaak veel schade aan, ongeacht het huwelijksstelsel van de echtgenoten. Een nieuwe wet probeert meer evenwichtige oplossingen in te voeren …

Denk ook aan wat erna komt …

“Hopen op het beste en zich voorbereiden op het ergste, dat is de regel”, schreef de Portugese dichter Fernando Pessoa. Die uitspraak geldt zeker voor de ondernemer die de ring aan de vinger van zijn partner schuift. Natuurlijk is iedereen er rotsvast van overtuigd dat zijn of haar onderneming én huwelijk stand zal houden, maar enkele voorzorgen voor als het toch misloopt, zijn zeker geen luxe. Dit vooruitzicht zet veel ondernemers ertoe aan om te kiezen voor het stelsel van scheiding van goederen. Zo wapenen ze zich tegen beroepsrisico’s en proberen ze schuldeisers op een afstand te houden … Maar als het koppel zelf het niet meer ziet zitten, blijft de partner van de zelfstandige vaak met lege handen achter, terwijl hij of zij waarschijnlijk rechtstreeks of onrechtstreeks aanzienlijk heeft bijgedragen tot het succes van de andere.

Andere koppels zien meer heil in het wettelijk stelsel. Dat geldt automatisch als de echtgenoten geen huwelijkscontract sluiten, maar ze kunnen er ook bewust voor kiezen. Bij deze formule staat de definitie van “rechtvaardige” rekeningen centraal. En ten slotte is er nog een derde mogelijkheid om het lot van de ondernemer met dat van zijn of haar partner te verbinden: het stelsel van gemeenschap van goederen. Het is nuttig als de echtgenoten hun bezittingen van vóór het huwelijk gemeenschappelijk willen maken, maar het wekt weinig enthousiasme op, aangezien minder dan 1% van de koppels ervoor kiest.

Wijzigingen vanaf 1 september!

Net na de zomervakantie wordt een nieuwe wet op de huwelijksstelsels van kracht. Het is de bedoeling om de economisch “zwakste” partner beter te beschermen bij een scheiding. Dit zijn de belangrijkste wijzigingen voor ondernemers en hun echtgenoten:

1. Het wettelijk stelsel verduidelijken

Waar het vaak om draait, is het onderscheid tussen de gemeenschappelijke bezittingen - die bestaan uit de goederen die verworven werden tijdens het huwelijk - en het persoonlijke fortuin van elke partner (opgebouwd vóór het huwelijk of verkregen uit giften of erfenissen tijdens het huwelijk). De steen des aanstoots als het huwelijk op de klippen loopt? Het eigendomsrecht over bepaalde goederen, meer bepaald als die werden verworven door beroepsactiviteiten! Voortaan kan de ondernemer die bezittingen behouden, op voorwaarde dat hij of zij de ex-partner “schadeloos stelt”. Om dat bedrag te bepalen kijkt men niet langer naar de aankoopprijs, maar naar de waarde van de activa bij het starten van de echtscheidingsprocedure.

Om dit te illustreren kijken we naar een denkbeeldige schrijnwerker die zijn werkplaats heeft ingericht met financiële middelen uit het huwelijk. Wie blijft eigenaar van de lintzaag bij de scheiding? De ondernemer mag die houden, maar hij moet een schadevergoeding in een gemeenschappelijke pot storten, overeenkomstig de waarde van de uitrusting bij het lanceren van de echtscheidingsprocedure. De ex-echtgeno(o)t(e) krijgt de helft van die pot ter compensatie van zijn of haar inspanningen. Dit principe geldt ook voor de waarde van een levensverzekering, aandelen of het klantenbestand van de onderneming.

2. Meer opties, meer solidariteit:

In het stelsel van scheiding van goederen is er geen gemeenschappelijk bezit. Het duwt de echtgeno(o)t(e) van de ondernemer in een zwakke positie. Die heeft immers vaak zijn of haar eigen carrière opgeofferd voor “de zaak” en blijft na de scheiding met lege handen achter. Wat verandert er vanaf 1 september? Er komt een mogelijkheid om een “clausule van verrekening van aanwinsten” toe te voegen aan het huwelijkscontract. Dit is belangrijk, omdat de ex-echtgeno(o)t(e) de helft van de beroepsinkomsten kan recupereren die tijdens het huwelijk werden verworven. Het koppel mag trouwens ook een andere verdeelsleutel overeenkomen … Bovendien hebben de partners er alle belang bij om te bepalen wat zij als bezittingen bij aanvang en beëindiging van het huwelijk beschouwen. Dit is een optionele clausule, maar notarissen zijn wel verplicht om ze voor te stellen bij de ondertekening van het contract. Ook voor de erfenisplanning kan dit een interessante oplossing zijn. Want stel dat de gezondheid van de ondernemer begint achteruit te gaan: de echtgeno(o)t(e) kan dan een aanzienlijk deel van de bezittingen verwerven zonder er successierechten op te betalen …

Een andere optionele clausule heet “clausule van de rechterlijke billijkheidscorrectie”. Ze geeft de ex-partner de mogelijkheid om een gedeelte van de goederen op te eisen die tijdens het huwelijk werden verworven (met als plafond één derde van de nettowaarde bij de ontbinding van het huwelijk). Maar dan moeten de omstandigheden op onvoorziene en ongunstige wijze zijn veranderd sinds het huwelijk of moet er sprake zijn van een manifest onbillijke situatie.

Ten slotte benadrukken wij dat koppels die al gehuwd zijn, ook nog een beroep kunnen doen op deze clausules. Op elk moment trouwens … dat wil zeggen, zolang er geen donkere wolken opdoemen aan de huwelijkshemel!

Hopen op het beste en zich voorbereiden op het ergste, dat is de regel.

Fernando Pessoa