Vrije beroepen en publiciteit: hoe zit dat nu?

Mogen een arts, een advocaat of een boekhouder in alle vrijheid reclame maken voor hun activiteiten? Bij vrije beroepen is echt niet alles toegelaten …

Laten we beginnen bij het begin: wat is een vrij beroep? Bij beroepen als een boekhouder, architect, advocaat of arts lijkt er geen twijfel mogelijk. Toch is het tevergeefs zoeken naar een sluitende definitie of een complete lijst. Laten we dus omgekeerd redeneren: iemand oefent een vrij beroep uit als hij of zij geen handelaar is. Opgelost? Niet echt! Want een vastgoedmakelaar is een vrije beroeper en toch verhandelt hij onroerende goederen! En kinderoppassers zijn zeker geen handelaars, maar hebben ook geen vrij beroep. Toch kunnen we wel degelijk enkele algemene kenmerken opsommen: een vrije beroeper levert hoofdzakelijk intellectuele diensten of producten, doet dit onder eigen verantwoordelijkheid, draagt een zekere “maatschappelijke verantwoordelijkheid” en dient een deontologische code of plichtenleer en een specifieke wetgeving na te leven.

En de publiciteit bij deze beroepen dan? Ze is toegelaten, maar …

Alles is een kwestie van de juiste regels te hanteren. En de eerste luidt: gebruik je gezond verstand en wees voorzichtig! Hou vervolgens rekening met de wet van 15 mei 2014 die aan het Wetboek van economisch recht een Boek XIV toevoegt over “Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep”. In hoofdzaak komt het erop neer dat commerciële publicaties, publiciteit en marketing slechts toegelaten zijn als de boodschap geen oneerlijke concurrentie met zich meebrengt. Met andere woorden, de vorm en de drager zijn veel minder belangrijk dan de inhoud. Een website is dus toegelaten. Maar de inhoud ervan moet wel eerlijk, transparant, eenduidig en verifieerbaar zijn. De auteur ervan mag uiteraard zijn klanten niet bedriegen, maar hij mag ze ook niet in de war brengen. Bovendien mag hij zijn concurrenten geen schade berokkenen. En vergelijkende reclame dan? Ook die is toegelaten, als de strikte regels van de vorm van commerciële communicatie maar worden nageleefd … [renvoyer vers l’article sur la pub comparative]…

Verplichtingen en verbod om spontaan prospects te benaderen!

Nog steeds volgens dit Boek XIV dient de beoefenaar van een vrij beroep aan een hele reeks verplichtingen te voldoen wanneer hij communiceert: duidelijk de belangrijkste kenmerken van zijn dienstverlening vermelden, alsook zijn identiteit, de totale prijs of de manier waarop die prijs wordt berekend, de betaal- en leveringswijze, de waarborgen en de eventuele duur. Als deze inlichtingen al duidelijk zijn uit de context, hoeft hij ze niet te vermelden! Nog een belangrijk punt: spontaan prospects benaderen, of zoals de wet het uitdrukt: “ongevraagde communicatie” voeren … Dit is verboden! Behalve als je vooraf de vrije, specifieke en geïnformeerde toestemming van de prospect in kwestie hebt verkregen. En de respectieve beroepsorganisaties liggen op de loer, dus neem je deze regels best nogal letterlijk …

Extra deontologische verplichtingen, een kwestie van ethiek en waardigheid!

Bovenop de wetgeving komt er nog een extra laag van deontologische voorschriften en reglementeringen die specifiek zijn voor elk beroep. Een voorbeeld: advocaten dienen de regels van hun respectieve balies na te leven en zij mogen niet opscheppen over hun gerechtelijke successen, noch prijsoffertes voor een bepaald type dossier bekendmaken. Bij de zogeheten “economische” vrije beroepen (boekhouders, bedrijfsrevisoren enz.) hebben de beroepsinstituten bepaalde gedragsregels afgesproken. Op die manier sporen zij hun leden aan om de fundamentele principes van hun beroep te respecteren. Ook artsen krijgen van hun organisaties bepaalde richtlijnen, die soms erg strikt zijn. Zo mag een arts wel een website publiceren, maar alleen om het publiek te informeren over zijn beroepsactiviteiten en beslist niet om promotie te voeren voor een product of dienst. Veel beroepsorganisaties eisen dan ook om de website van hun leden na te kijken vóór die online gaat. Op die manier hechten zij officieel hun goedkeuring aan de presentatie van de website (bijvoorbeeld de domeinnaam) en niet aan de inhoud ervan. En de foto’s op de website van de beoefenaar van een vrij beroep moeten altijd met heel veel zorg worden uitgekozen …

En zo zijn we weer bij het begin aanbeland: beoefenaars van vrije en intellectuele beroepen mogen weliswaar aan commerciële communicatie doen, maar altijd heel voorzichtig, om alle wettelijke, deontologische en ethische regels na te leven.

Wie in een boom klimt, laat zijn sloffen niet op de grond staan.

Turks spreekwoord