Betekent het coronavirus een keerpunt voor de globalisering?

In welke mate versterkt de globalisering van de economie de gevolgen van de pandemie? Is het systeem toe aan een grondige herziening? Wij zetten de feiten op een rijtje.

Nauwelijks was het eerste geval bekend in een Chinese stad of enkele weken later was de hele planeet al in hetzelfde bedje ziek. De economische, financiële en sociale gevolgen zijn enorm. Is het de schuld van de globalisering?

Het aandeel van de globalisering in de coronaviruscrisis

Onze mobiliteit, het massatoerisme en de internationale arbeidsmarkt hebben sterk bijgedragen tot de snelheid waarmee de epidemie zich heeft uitgebreid, eerst in Azië en vervolgens over de hele wereld. “Bedrijven, landen en regio’s zijn van elkaar afhankelijk als nooit tevoren. Maar daardoor zijn ze ook kwetsbaarder voor plotse schokken en crisissen”, zo luidt de analyse van Marc Danneels, Chief Investment Officer bij Beobank. “Door de Chinese lockdown ontbraken er plots essentiële schakels in de wereldwijde productie-, bevoorradings- en opslagketens”. Sommige producten en goederen bleken plots niet meer voorradig of konden niet meer getransporteerd worden. “Beperkte voorraden aanhouden is in normale tijden misschien wel een bewijs van goed supply chain management, maar bij een ernstige schok is het onmogelijk om een sterke verhoging van de vraag op te vangen.” Tijdens de huidige crisis is meermaals gebleken dat de wereldeconomie niet in staat is om kritieke behoeften te vervullen als de principes van “lean management” (verspilling vermijden en naar optimale efficiëntie streven) te strikt worden toegepast. Maar is dat een voldoende reden om de globalisering terug te draaien?

Zal deglobalisering uitmonden in protectionisme?

Volgens Marc Danneels is drastisch terugschroeven van de globalisering voorlopig niet aan de orde. “De globalisering is zeker niet mislukt. Maar dat er grenzen aan zijn - wat we eigenlijk al wisten - kan nu niemand meer ontkennen. De pandemie heeft de kwetsbaarheid van het systeem aangetoond. Maar anderzijds is het nog maar de vraag of de consumenten bereid zijn om de grote diversiteit en beschikbaarheid van producten op te geven en hogere prijzen te betalen als de dynamiek van de wereldeconomie zou veranderen”. Het ziet er eerder naar uit dat protectionistische maatregelen bepaalde strategische sectoren, zoals de mondmaskerproductie, zullen afschermen. Om welke sectoren zal het gaan? Wat zullen de criteria zijn om iets nationaal te gaan produceren? Hoe zullen die sectoren worden beschermd? Via douanetarieven, fiscale maatregelen of handelsbarrières? “Met het risico dat landen elkaar met vergeldingsmaatregelen gaan bestoken, zoals in de huidige handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten. Die zal na de crisis beslist weer opflakkeren”.

Herindustrialisatie en nationalisatie, een politieke uitdaging

Nu veel bedrijven het economisch moeilijk hebben, wordt in sommige sectoren al volop gesproken over herindustrialisatie en zelfs nationalisatie. “Dit is ook een politieke uitdaging”, aldus nog Marc Danneels. “Welke industrietakken en bedrijven kunnen we redden en welke niet? Door de explosie van economische en fiscale steunmaatregelen zit de overheid bovendien budgettair in nauwe schoentjes. Ook voor de Europese Unie is er een belangrijke rol weggelegd, om chaos en tegen elkaar opbieden te voorkomen.” Deze crisis betekent niet het einde van de globalisering, maar ingrijpende aanpassingen zijn onvermijdelijk door deze uitzonderlijke, nooit eerder geziene  situatie.