Wijze grijze banen creëren

De vergrijzing van de bevolking stelt ook ons land voor een reeks uitdagingen op sociaal en financieel vlak. Uiteraard vertolkt de overheid daarin een voorname rol. Maar hoe raken ze u als particulier, en hoe belangrijk is het om zelf uw financiële toekomst veilig te stellen?

 

Combinatie van maatregelen

Welke maatregelen stelt u voor om de vergrijzingsproblematiek aan te pakken?
Koen Schoors: “Ten eerste moeten we er vooral voor zorgen dat mensen langer aan de slag blijven, en dus gemiddeld later met pensioen gaan. Op die manier besparen we op sociale zekerheidsuitgaven. Ten tweede: de lasten op arbeid moeten omlaag. Dat komt de economische groei ten goede. En ten derde: de btw moet omhoog, maar zelfs niet spectaculair, net zoals de belastingen op kapitaal en milieu. Het geld dat daardoor vrij komt op de begroting, kan worden gebruikt om de kost van de vergrijzing gevat op te vangen.”

 

Vindt u gehoor voor uw voorstellen?
Koen Schoors: “Sommigen schilderen een btw-verhoging af als een belasting die vooral de laagste inkomens zal treffen. Dat gebrek aan inzicht ergert me mateloos. Ik stel tegelijk immers ook dat de loonlasten omlaag moeten. Enerzijds zal een bedrijf meer afdragen aan de staat onder de vorm van btw, anderzijds zal het minder sociale lasten moeten betalen. Bijgevolg zullen de prijzen van de meeste producten en diensten niet stijgen. Bovendien houden loontrekkenden meer over, als arbeid minder belast wordt. Tweeverdieners zullen zo makkelijker een deel van hun huishoudelijk werk uitbesteden, om meer tijd aan hun gezin te kunnen wijden. De berekeningen van het Planbureau bevestigen trouwens dat de initiatieven die ik voorstel, geen negatieve invloed hebben op de koopkracht.”

 

Niet iedereen staat te springen om langer te werken. Hoe kan die houding worden veranderd?
Koen Schoors: “We moeten wijze grijze banen creëren. De ervaring van oudere werknemers gaat dikwijls verloren als ze met pensioen gaan. Daarbij moet uiteraard ook nagedacht worden over het compleet achterhaalde anciënniteitsprincipe.”

 

Het huidige systeem is aan herzieningen toe

U pleit ervoor de anciënniteit af te schaffen?
Koen Schoors: “Waarom moet iemand die jaar in jaar uit hetzelfde werk uitvoert, almaar meer verdienen? Dat zit niet alleen ingebakken in ons loonsysteem maar ook in ons hoofd, in onze cultuur. De wijze grijze banen waarover ik sprak, kunnen toch vlakke, horizontale banen inzake loon zijn?”

 

Er wordt dikwijls gesteld dat oudere werknemers die vervroegd met pensioen gaan, de weg vrijmaken voor jongeren. Bent u het daarmee niet eens?
Koen Schoors: “Wie vervroegd uitstapt, creëert een bijzonder zware kost voor de jongere generatie. We moeten meer mensen aan het werk krijgen, om de vergrijzing betaalbaar te houden. Maar dat volstaat niet. We hebben ook nood aan een beleid dat werk en gezin beter te combineren maakt, zodat we meer vrouwen aan de slag houden. Er is ook een inspanning nodig om allochtonen beter te integreren, in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Om morele redenen, maar ook uit eigenbelang.”

 

Hoe staat u tegenover een malussysteem voor wie vroeger uitstapt?
Koen Schoors: “Wat mij betreft, mag iedereen met pensioen wanneer hij of zij dat wil. Tegelijk vind ik het logisch dat wie op zijn zestigste stopt met werken, 20 à 30% minder pensioen krijgt. Met de huidige voorwaarden om vervroegd met pensioen te kunnen, doet de overheid haar best ervoor te zorgen dat je er financieel weinig of niets van voelt. Ze stimuleert in feite de vervroegde uitstap, vanuit het idee dat aldus jongeren aan het werk worden geholpen. Maar het wettelijk pensioen in stand houden is net een collectieve verantwoordelijkheid. Daarop zou de overheid veel meer het accent moeten leggen.”

 

U bent en blijft voorstander van het huidige repartitiesysteem, waarbij ingehouden bijdragen van wie werkt, worden gebruikt om de pensioenen van anderen te betalen? En dus niet van een kapitalisatiesysteem, waarin iedereen bijdraagt voor zijn of haar eigen pensioen?
Koen Schoors: “Die twee hoeven niet in tegenspraak met elkaar te zijn. Naast het wettelijk pensioen heb je immers ook het pensioensparen, de groepsverzekering, het langetermijnsparen, de individuele plannen en vrije aanvullende pensioenen voor zelfstandigen. De combinatie van het repartitiesysteem en het kapitalisatiesysteem bestaat dus in feite nu al. Alleen op kapitalisatie mikken kan zwaar fout aflopen. Denk maar aan de Britten en Amerikanen die hun privépensioenfonds failliet zagen gaan door de financiële crisis, met alle menselijke drama’s van dien. Maar ik begrijp uw vraag. Repartitie ligt dezer dagen moeilijk, omdat de bevolkingspiramide omdraait: de basis wordt veel smaller dan de top, door de uitstap van de babyboomers en door de langere levensverwachting. Laat ons evenwel niet vergeten dat het vergrijzingsprobleem vanaf 2060 vanzelf verdwijnt: de omgekeerde bevolkingspiramide wordt straks een zuil, waardoor het wettelijke pensioen opnieuw makkelijker betaalbaar wordt.”

 

Meer soepelheid vereist

Kunnen we onze toekomst nog op andere manieren veiligstellen dan degene die u net aanhaalde?
Koen Schoors: “Een eigen huis blijft een welgekomen appeltje voor de dorst, naast de genoemde spaarvormen. Een derde goede raad is zelf investeren in je eigen menselijk kapitaal. Gok niet meer op een carrière van 45 jaar in hetzelfde bedrijf, maar gun jezelf de ruimte om je te herscholen, om een sabbatical te nemen, om een carrièreswitch te maken. Plus: blijf uit eigen beweging langer aan de slag. Heel veel mensen zetten zich na hun pensioen in voor een sociaal doel om hun tijd nuttig in te vullen. Waarom dan niet kiezen voor de meest zinvolle activiteit, met name arbeid?”