Welk voordeel haalt u uit een erfenissprong?

Vaak zijn mensen al een behoorlijk eind opgeschoten in hun leven als ze een erfenis van hun ouders krijgen en hebben ze die op dat moment misschien niet echt meer nodig. Waarom zouden ze die dan niet aan zich laten voorbijgaan en de erfenis meteen laten toekomen aan hun kinderen, die vaak nog aan het begin van hun gezinsleven staan en best een duwtje in de rug kunnen gebruiken? Een erfenissprong dus.

Vermijden van dubbele belasting

Hoewel een erfenissprong tegemoet kan komen aan een reële wens bij heel wat families steken praktische en financiële bezwaren soms stokken in de wielen. Wie een erfenis van zijn ouders aanvaardt, moet namelijk erfbelasting betalen. Wordt de erfenis vervolgens door de verkrijger verder geschonken aan diens kinderen, is er bijkomend schenkbelasting verschuldigd. Met andere woorden: tweemaal belasting op hetzelfde vermogen.

Toch kan die dubbele belasting worden vermeden. Zo kan de eerste rechthebbende verzaken aan de erfenis in het voordeel van zijn kinderen zodat ze automatisch bij de volgende generatie komt, die ze dan kan aanvaarden. Op die manier is slechts éénmaal erfbelasting verschuldigd. In rechte lijn lopen de tarieven hiervoor in Vlaanderen op van 3% naar 27%, in Brussel en Wallonië is dat van 3% tot 30%.

Let wel: in het Brusselse en Waalse gewest moeten de kleinkinderen bij een erfenis samen minstens evenveel erfbelastingen betalen als hun ouders zouden moeten neertellen indien ze de erfenis niet verwierpen. In Vlaanderen worden de kleinkinderen bij een sprong belast alsof ze rechtstreeks erfden. Dat geeft hen een extra voordeel.

Gedeeltelijke doorgeefschenking

Daarmee is het verhaal niet volledig verteld. Het verzaken aan de erfenis is immers nog altijd een operatie van alles of niets. Een gedeeltelijke aanvaarding en een gedeeltelijke verzaking is niet mogelijk. En dat houdt velen tegen om er gebruik van te maken. Niemand weet wat de toekomst precies brengt. Dus is het logisch dat de betrokkene uit voorzichtigheid nog graag een deel van de erfenis bij zich houdt.

In Vlaanderen werd hieraan intussen wel een mouw gepast. De eerste erfgerechtigde kan de erfenis volledig aanvaarden. Als hij of zij die dan vervolgens binnen het jaar gedeeltelijk doorschuift naar de tweede generatie moet hierop geen schenkbelasting meer betaald worden.

Het moet dan wel gaan om een erfenis die het gevolg is van een overlijden dat dateert van na 31 augustus 2018 en de daaropvolgende doorgeefschenking moet worden opgenomen in een notariële akte, waarin de vrijstelling van schenkbelasting formeel wordt gevraagd. De schenking mag ook niet gebonden zijn aan een opschortende voorwaarde.

Voorts moet er een verband zijn tussen het vermogen dat de eerste generatie kreeg uit de erfenis en het vermogen dat verder doorschuift naar de volgende generatie. Iemand die bijvoorbeeld van zijn ouders alleen roerende goederen erft, kan in dit voordelig regime geen woonhuis schenken aan zijn kinderen.

In Brussel en Wallonië is deze gunstige fiscale tussenvorm niet beschikbaar, al loopt in het Waalse parlement een procedure om hem ook daar mogelijk te maken.

Alternatieven

Dit betekent niet dat er geen andere pistes zijn voor een gedeeltelijke erfenissprong. Zo heeft elke erflater na de hervorming van het erfrecht in 2018 nu de mogelijkheid om vrij te beschikken over de helft van zijn vermogen, ongeacht het aantal kinderen hij heeft. Dat maakt dat hij die helft zelf via een testament of via een begunstiging in een levensverzekering ook rechtstreeks kan toewijzen aan zijn kleinkinderen. Voor de hervorming kon dat slechts indien hij maar één kind had. Bij twee kinderen diende voor hen 2/3^de te worden gereserveerd, bij drie kinderen of meer zelfs 3/4^de, wat maakte dat de erflater in die gevallen slechts 1/3^de of 1/4^de van zijn vermogen vrij kon toewijzen.

Bij een schenking of een begunstiging via bijvoorbeeld een levensverzekering ligt het initiatief bij de erflater. Bij een erfenissprong met doorgeefschenking gaat het initiatief uit van de eerste erfgerechtigde.