Hoe bespaart u erfbelasting met een verzekeringsgift?

Bent u op zoek naar een mogelijkheid om al tijdens uw leven een deel van uw vermogen op een fiscaalvriendelijke manier over te dragen naar de volgende generatie? Dan kunt u ook een verzekeringsgift overwegen.

Via een gift kunt u tijdens uw leven een deel van uw vermogen schenken aan uw partner, aan uw kinderen of aan een derde. Als het om roerend vermogen (geld, een auto, een schilderij,….) gaat, kan dat zelfs zonder formaliteiten. De loutere overhandiging van het goed volstaat. Er zijn geen financiële lasten aan verbonden.

Als de schenker drie jaar na de schenking nog in leven is, moet op de schenking door de begunstigden later bovendien geen erfbelasting worden betaald. Overlijdt hij wel binnen die periode, moet dat alsnog. Op die manier wou de wetgever vermijden dat iemand op zijn sterfbed nog snel alles wegschenkt om zijn erfgenamen de erfbelastingen te besparen.

Er is wel een mogelijkheid om die periode van drie jaar op te heffen. Maar dan zijn wel formaliteiten te vervullen. Om dat te bekomen, moet de schenking namelijk bij de notaris in een authentieke akte worden opgenomen. In Vlaanderen en Brussel moeten daarbij ook 3% schenkbelastingen worden betaald voor schenkingen in rechte lijn of aan de partner en 7% bij schenkingen aan derden. In Wallonië is dat 3,3% in rechte lijn en aan de partner, 5,5% aan anderen. Die tarieven liggen een pak lager dan die van de erfbelastingen.

Levensverzekering

Net zoals een ander roerend goed kunt u ook een levensverzekering schenken. Bij een levensverzekering sluit een verzekeringsnemer een contract af met een verzekeringsmaatschappij. In ruil voor een premiebetaling (eenmalig of gespreid) verbindt die zich er toe om bij het overlijden van de verzekerde een bedrag uit te betalen aan de aangewezen begunstigde.

Een vader of moeder kunnen hun kinderen als begunstigde aanduiden. Definitief is hun keuze niet. Mocht later de relatie vertroebelen, kan de begunstigde altijd worden gewijzigd. Het nadeel is dan weer dat de uitkering van de levensverzekering belastbaar is.

De levensverzekering kan ook worden gebruikt om de erfbelasting te optimaliseren. Zo kan de verzekeringsnemer nog bij leven al zijn rechten overdragen. Doet hij dat bijvoorbeeld aan zijn zoon, dan wordt die verzekeringsnemer in zijn plaats. De rest van het contract blijft ongewijzigd. De zoon – die nu zowel verzekeringsnemer als begunstigde is  - krijgt nog altijd een som als de vader-verzekerde overlijdt.

Het voordeel van deze verzekeringsgift is dat de uitkering bij het overlijden van de verzekerde niet langer het gevolg is van een successie (het contract zat immers niet langer in het vermogen van de overledene), maar van een contractuele overeenkomst tussen de nieuwe verzekeringsnemer-begunstigde en de verzekeraar. Bijgevolg is hierop geen erfbelasting verschuldigd.

De verzekeringsgift moet wel worden opgenomen in een authentieke akte voor een notaris. Er zijn dus schenkingsrechten op verschuldigd op de waarde van de polis bij schenking.

In het Brusselse en het Waalse gewest werd deze logica van vrijstelling van erfbelasting tot nog toe altijd volledig gevolgd. In het Vlaamse gewest was dat niet het geval. De Vlaamse Belastingdienst beriep zich hiervoor op een fictiebepaling. Hierdoor moest wel erfbelasting worden betaald, ook al werden op de overdracht al schenkingsrechten geheven.

Intussen stuurde de Vlaamse Belastingdienst bij. Om een dubbele heffing te vermijden, geldt de erfbelasting sindsdien alleen op het verschil tussen de (afkoop)waarde van het moment van schenking (waarop schenkbelasting werd betaald) en de waarde op het moment van overlijden van de verzekerde.

Alternatief

Er is ook een alternatief voor de verzekeringsgift. Zo kan de vader zijn zoon een som geld schenken, weliswaar met als voorwaarde dat hij die in een levensverzekering moet stoppen met de vader als verzekerde. Ook hier zal de uitkering dus pas gebeuren op het moment van diens overlijden. Gebeurt dit minstens drie jaar na de schenking, dan is de uitkering vrijgesteld van erfbelasting. Binnen de drie jaar moet er wel erfbelasting worden betaald, tenzij ook hier gekozen werd om de schenking op te nemen in een authentieke akte en er schenkbelasting werd betaald. Het gaat hier om een klassieke schenking van een roerend goed, namelijk een geldsom.